Archeologia i geografia

Południowy Zachód Ameryki Północnej, który obejmuje granicę południowego zachodu Stanów Zjednoczonych i przyległe części północnego Meksyku, jest nie tylko pojęciem geograficznym ale również archeologicznym i antropologicznym. Przede wszystkim jest to termin kulturowy. Jego szeroka definicja obejmuje zarówno kwestie środowiskowe: charakterystyczny pustynny i półpustynny krajobraz z kaktusami i opuncjami, rozległymi płaskowyżami/mesami poprzecinanymi kanionami, jak również kwestie kulturowe: przedhiszpańską, historyczną i współczesną rdzenną kulturę, w tym wysoko rozwinięte rolnicze społeczności rdzennych Amerykanów, które prosperował w tym trudnym środowisku i klimacie na długo przed przybyciem Europejczyków. Dziś termin „Południowy Zachód” jest żywy i dobrze widoczny w potocznym amerykańskim dyskursie, odzwierciedlając podział Stanów Zjednoczonych na części lub obszary o znaczeniu gospodarczym, geograficznym, krajobrazowym, kulturowym i turystycznym.

Geograficznie obszar Południowego Zachodu rozciąga się od środkowo-południowych części stanów Utah i Kolorado, poprzez południowo-wschodnie i wschodnie części Nevady i Kalifornii, obejmuje całą Arizonę i Nowy Meksyk aż po przylegające do nich obszary północy Meksyku (północne części stanów Sonora i Chihuahua); z kolei na wschodzie region ten sięga najdalej po zachodnią część Teksasu i początek obszaru Wielkich Równin.

Centrum Południowego Zachodu to zarówno w okresie prekolumbijskim, jak też obecnie cztery amerykańskie stany: południowe części Utah i Kolorado oraz graniczące z nimi od południa Arizona i Nowy Meksyk, które tworzą razem region tzw. Czterech Kątow lub Czterech Rogów (ang. Four Corners) Ostatnio funkcjonuje także określenie „International Four Corners” na oznaczenie granic Arizony i Nowego Meksyku po stronie amerykańskiej oraz stanów Sonora i Chihuahua po stronie meksykańskiej. W okresie prekolumbijskim obszar Czterech Rogów był zamieszkiwany przede wszystkim przez rożne grupy należące do świata Pueblo, natomiast w tzw. okresie protohistorycznym centrum rozwoju kulturowego przeniosło się na południe regionu, do środkowych i południowych części Arizony i Nowego Meksyku (tu już wcześniej równolegle do północnych terenów rozwijały się zorganizowane społeczności kultur Hohokam, Pueblo i Mimbres) oraz do północnych części Meksyku (kultura Casas Grandes/Paquime).

W ten sposób utworzyły się  wielkie prowincje kulturowe, obejmujące łącznie praktycznie cały Południowy Zachód, pozostawiając tylko niektóre nisze ekologiczne i ziemię dostępną dla społeczności łowiecko-zbierackich. Ostatecznie jednak ta równowaga przesunęła się dramatycznie na korzyść ludów łowców-zbieraczy i zajmowanych przez nie obszarów z powodu zmian środowiskowych, klimatycznych i społecznych (które wpłynęły na prawie cały północnoamerykański południowy zachód od XIII i XIV wieku n.e.) oraz przybycie Europejczyków.

Do okresu historycznego przetrwałą tylko kultura Pueblo, której potomkowie żyją do dziś. Pozostałe z wymienionych kultur upadła, zanim jeszcze Europejczycy przybyli na Południowy Zachód. Obecnie w rezerwatach w północnej Arizonie (Hopi) i Nowym Meksyku (głównie w dolinie Rio Grande) żyje dwadzieścia jeden różnych grup Pueblo. Niektóre współczesne grupy Pueblo żyją nieprzerwanie w tych osadach od XIII i XIV wieku (np. osady Oraibi i Walpi – grupa Hopi lub Acoma Pueblo). Istnieje również wiele innych rdzennych grup (niektóre z nich przybyły w okresie historycznym na te tereny), które mają swoje rezerwaty na Południowym Zachodzie. Wiele elementów tradycji, rytuałów i wierzeń, w tym tańców i ceremonii, przetrwało do czasów współczesnych co jest dość wyjątkowe w porównaniu np. do kultur i plemion rdzennych Amerykanów na wschodzie kontynentu północnoamerykańskiego.