Kultura Fremont

Kultura Fremont rozwijała się na terytorium dzisiejszego stanu Utah (głównie na północ od rzeki Kolorado), ale też przyległych zachodnich partii Kolorado, wschodniej Nevady oraz południowych części Idaho i Wyoming. Innymi słowy, terytorium które zamieszkiwane było przez społeczności Fremont położone jest w obrębie dwóch wielkich obszarów geograficznych, Wyżyny Kolorado i Wielkiej Kotliny.  Od południa i wschodu z kulturą Fremont graniczyła rolnicza kultura Pueblo i lokalna kultura Patayan (inaczej zwana kulturą Hakataya), ale też społeczności łowiecko-zbierackie z obszaru Wielkiej Kotliny od zachodu oraz Wielkich Równin od północnego wschodu. Przyjmuje się, że kultura Fremont rozwijała się od przełomu er i pierwszych stuleci n.e. do końca XIII wieku n.e.

Do elementów łączących rożne grupy kultury Fremont należą przede wszystkim pewne typy koszy i innych pojemników wyplatanych z pędów i włókien roślin, z zastosowaniem stosunkowo prostych splotów, niemalowana szara ceramika, w pewnych okresach i grupach zdobiona jednak malowaniem z ornamentyką nawiązującą do kultur Pueblo i Mogollon, niektóre typy grotów strzał, duże kamienie metate do rozcierania kukurydzy na mąkę oraz nasion i ziaren innych roślin, skórzane mokasyny (w przeciwieństwie do wyplatanych z włókien roślin sandałów noszonych przez ludność Pueblo), bogato dekorowane figurki z niewypalanej gliny oraz malowidła i petroglify, czyli sztuka naskalna.

Na większą skalę rolnictwo było praktykowane przez ludność Fremont dopiero od mniej więcej 500 roku n.e., ale nadal, gdy część grup bazowała na tym typie gospodarki, inne zajmowały się polowaniami i zbieractwem, a rolnictwo przenikało do świata łowców i zbieraczy bardzo powoli. Typowe osady kultury Fremont składały się z kilku–kilkunastu półziemianek lub ziemianek, budowanych na planie koła (bardziej we wschodniej części terytorium rozwoju kultury Fremont) lub zbliżonych do kwadratu bądź prostokąta. Konstrukcja ścian takich domostw była wykonana z drewnianych belek, wypełnionych plecionką i pokrywanych gliną, a dach najczęściej przytrzymywały cztery słupy. Od około 900 roku n.e., dominowało budownictwo naziemne, często było to kilka pomieszczeń przylegających do siebie ścianami, wznoszonych z cegły adobe, obrobionego kamienia piaskowca oraz tzw. konstrukcji jacal (niezbyt trwała konstrukcja z cienkich belek lub gałęzi, wypełniona plecionką i oblepiona gliną oraz błotem), co przypominało nieco osady kultury Pueblo.

Ważną grupą zabytków np. dla rekonstrukcji chronologii, struktury społecznej, ale i wyglądu ludności kultury Fremont są ceramiczne figurki ludzi, wykonywane z niewypalanej gliny i bogato zdobione elementami plastycznymi oraz malowaniem. Zarówno sposoby przedstawiania postaci, jak i dekoracje ciała tych figurek są bardzo analogiczne do przedstawień ze sztuki naskalnej Fremont. Do tej pory odkryto od 400 do 600 takich figurek są one jednak nadal ewenementem, jeśli chodzi o plastykę i sztukę trójwymiarową w kulturach Południowego Zachodu. Znaleziska figurek w kulturze Fremont są znane m.in. ze stanowisk położonych w kanionie Nine Mile oraz innych stanowisk w Utah, jednak najbardziej spektakularne znalezisko to tzw. kolekcja Pilling ze stanowiska w kanionie Range Creek. Widać wyraźnie, że figurki występują bardziej we wschodniej niż zachodniej części terytorium rozwoju kultury Fremont.

Jeśli chodzi o sztukę naskalną kultury Fremont, to niektórzy badacze wywodzą ją z wcześniejszego (prawdopodobnie z okresu archaicznego) stylu Barrier Canyon, choć część z nich chętniej widzi podobieństwa pomiędzy sztuką naskalną Fremont i stylem San Juan Wyplataczy Koszyków II i III kultury Pueblo (przynajmniej w przypadku niektórych grup tych kultur).  Sztuka naskalna Fremont reprezentowana jest przede wszystkim przez petroglify, choć zdarzają się też malowidła. Dominują przedstawienia postaci antropomorficznych i zwierząt, w tym pojedynczych postaci, jak i grup ludzi oraz sceny polowań. Wyróżnia się kilka wariantów lokalnych, co koreluje m.in. z rożnymi grupami lokalnymi kultury Fremont. Często panele ze sztuką naskalną umieszczane były na stosunkowo dużych wysokościach, podobnie jak osady Fremont, nawet około 2000‒3000 metrów n.p.m., ale spotyka się je także w miejscach położonych powyżej 3000 metrów n.p.m. Postacie antropomorficzne ukazane są z licznymi ozdobami górnej części ciała, głównie naszyjnikami, bransoletami i ozdobami głowy, a na twarzach często pojawiają się malowane lub ryte kropki i linie.  Jeśli chodzi o wizerunki zwierząt, to dominują przedstawienia następujących gatunków (w kolejności częstości ich występowania): owce górskie (muflony), jeleniowate (w tym duże gatunki jeleni), bizony i ptaki, rzadziej także węże i insekty. Czasem przedstawiano też symbolicznie części zwierząt, np. stylizowana i schematyczna łapa niedźwiedzia lub borsuka (prawdopodobnie symbolizowały poszczególne klany lub miały inne znaczenie).